Omgaan met teleurstellingen is een belangrijke vaardigheid voor je kind, leerling of coachklant. Hij of zij zal immers onvermijdelijk te maken krijgen met tegenvallers, dompers of afknappers. In dit artikel reiken we een manier aan waarop je kind, leerling of coachklant kan omgaan met de eerste gevoelens na een teleurstelling.
Omgaan met teleurstellingen was in april 2024 het thema van de maandelijkse uitbreiding op Wat zeg je dan? Dát zeg je dan!, het kwartetspel voor sociale vaardigheden. Het spel is een handig hulpmiddel waarmee je spelenderwijs met je kind, leerling of coachklant kunt oefenen voor allerlei sociale situaties. Onderaan dit artikel kun je de kosteloze zelf-printen-versie van het spel downloaden.
Erkenning is de eerste stap
Passend omgaan met teleurstellingen is een belangrijke levensvaardigheid. Als je erover leest, zie je dat er meestal meerdere stappen worden aangereikt. Stap één is bijna altijd het erkennen van de teleurstelling en de bijbehorende gevoelens van bijvoorbeeld boosheid of verdriet. Daarna komen andere stappen, zoals de gebeurtenis in perspectief plaatsen, het bijstellen van verwachtingen of het ontdekken wat een volgende keer anders kan.
Dit kwartet focust zich op die eerste stap: erkennen van de teleurstelling en de bijbehorende gevoelens. Dit doen we aan de hand van vier korte zinnetjes die dienen als handvatten voor je kind, leerling of coachklant.
Verschil in ‘zwaarte’
Voordat we de oneliners toelichten, eerst nog even dit: teleurstelling varieert natuurlijk erg in ‘zwaarte’. Een onvoldoende op een toets kan teleurstellend zijn. Een ouder die niet komt opdagen bij een belangrijk evenement ook. Je zult waarschijnlijk aanvoelen dat er verschil zit in de ernst van beide situaties. En beseffen dat dit invloed heeft op hoe je kind, leerling of coachklant omgaat met de situatie.
Mooi, dat gezegd hebbende kunnen we door naar de oneliners op de kwartetkaartjes.
- Wat een tegenvaller. De eerste stap bij het omgaan met teleurstellingen is de erkenning ervan. Een simpel zinnetje als “Wat een tegenvaller” is al een heel aardig beginnetje om de teleurstellende situatie te verwerken.
- Dit is jammer. Ik baal hiervan. Teleurstelling is vaak een mix van verdriet en boosheid. De verhouding van die twee emoties in de mix is afhankelijk van de precieze situatie en het temperament van het kind. Met de tekst “Dit is jammer. Ik baal hiervan.” hebben we woorden willen geven beide gevoelens. Het eerste zinnetje uit het verdriet, het tweede de boosheid.
- Ik ben teleurgesteld. Deze derde oneliner heeft opnieuw het doel om de teleurstelling uit te spreken en te erkennen. Het verschil met de eerste oneliner zit erin dat het kind nu meer de focus heeft op zichzelf. Waar de eerste oneliner (“Wat een tegenvaller”) nog kijkt naar de oorzaak buiten het kind, daar gaat deze derde oneliner (“Ik ben teleurgesteld”) meer over het kind zelf. En over hoe het kind de situatie ervaart.
- Ik had iets anders verwacht. Teleurstelling ontstaat vaak als de werkelijkheid niet overeenkomt met de verwachtingen die je kind, leerling of coachklant had. Deze vierde oneliner helpt om dat uit te spreken. Het is een goede gespreksopener. En biedt handvatten om de teleurstellende gebeurtenis in perspectief te plaatsen.
Zoals altijd zijn deze vier oneliners ‘slechts’ voorbeelden. We moedigen je van harte aan om samen met je kind, leerling of coachklant te zoeken naar zijn of haar eigen woorden.
De volgende stappen
Deze vier oneliners richten zich op die belangrijke eerste stap: erkennen van de teleurstelling en de daarbij optredende emoties. De volgende stappen zijn de gebeurtenis in perspectief plaatsen, het bijstellen van verwachtingen of het ontdekken wat een volgende keer anders kan. In gesprek met je kind, leerling of coachklant kun je het dus daarover hebben.
Om het gesprek verder inhoud te geven, kun je ook andere kwartetten uit Wat zeg je dan? Dát zeg je dan! inzetten. Je kunt bijvoorbeeld de boosheid of het verdriet van je kind, leerling of coachklant benoemen. En je kind handvatten aanreiken om de eigen boosheid of het eigen verdriet uit te spreken. En teleurstelling treedt nog wel eens op bij het verliezen van een spelletje, dus het kwartet daarover is een aanrader. Aanmoedigen om te vertellen en om uitleg vragen zijn handvatten voor het in perspectief plaatsen van de teleurstellende gebeurtenis. Tot slot kan hulp aanbieden of om hulp vragen nog van waarde zijn.
Wil je het hele spel hebben?
Als je het complete kwartetspel van Wat zeg je dan? Dát zeg je dan! wilt hebben, dan kun je hieronder de kosteloze zelf-printen-versie downloaden. Je krijgt meteen de eerste acht kwartetten. En in de dagen erna alle uitbreidingen die tot nu toe gemaakt zijn.
Geen zin om zelf te printen? In de webwinkel zijn kant-en-klare gedrukte versies van het spel verkrijgbaar.