Omgaan met pesterij. Bijna elk kind heeft wel eens te maken met pesterijen op school, de sportclub of de speelplaats. In dit artikel reiken we je een manier aan waarop jouw kind, leerling of coachklant kan omgaan met pesterij. Met vier kant-en-klare zinnetjes voor allerlei pestsituaties.
Omgaan met pesterij was in oktober 2023 het thema van de maandelijkse uitbreiding op Wat zeg je dan? Dát zeg je dan, ons kwartetspel voor sociale vaardigheden.
Eerst nog even dit over pesten…
Voordat we je de aanpak aanreiken voor het omgaan met pesterij, moeten we eerst even heel eerlijk zijn. Pesten is een ingewikkeld probleem, waarvoor niet één pasklare oplossing bestaat. Elke situatie is anders en vraagt om een aanpak op maat. We kunnen daarom onmogelijk garanderen dat de aanpak die we hieronder aanreiken perfect werkt voor de situatie van jouw kind, leerling of coachklant.
Tegelijk geloven wij dat geen enkele pestsituatie hopeloos is. Je kunt altijd ergens aan de situatie sleutelen, zodat er iets verandert. En daar helpt onderstaande aanpak bij.
Verbazing als uitgangspunt
De gedachte achter deze aanpak van pesterijen is dat je kind, leerling of coachklant reageert met een zekere verwondering. Geen boosheid, geen verdriet of angst, maar verbazing. Vanuit die verbazing spreekt je kind, leerling of coachklant de pestkop aan.
In de eerste twee oneliners van het kwartet betreft het een situatie waarin doelwit en pestkop geen (goede) vrienden zijn. Het doelwit is zichtbaar niet onder de indruk en stelt een paar krachtige vragen aan de pestkop. Dat zijn de eerste twee oneliners:
1. Wat wil je hiermee bereiken? Met deze oneliner vraagt het doelwit naar de bedoeling van de pestkop. Bewust of onbewust is een pestkop meestal op zoek naar een zekere macht over het doelwit. De meeste kinderen kunnen dit niet op die manier onder woorden brengen. Een pestkop zal daarom niet per se een duidelijk antwoord geven op deze vraag. En dat verzwakt zijn positie. Het doelwit kan deze vraag blijven herhalen, totdat de zinloosheid van het pestgedrag voor iedereen duidelijk is.
2. Wat maakt dat je dit nodig hebt? Deze oneliner gaat nog een stap verder dan de vorige. Pestgedrag kan voortkomen uit een onvervulde behoefte van de pestkop. Vaak verhullen pestkoppen bijvoorbeeld hun eigen onzekerheid met pestgedrag. Met deze oneliner speelt het doelwit in op die onvervulde behoefte. Het doel is niet per se om een goed gesprek te voeren over de motieven van de pestkop. Het doel is wél om de spreekwoordelijke bal terug te leggen bij de pestkop.
Pesterij door vrienden…
De volgende twee oneliners zijn speciaal voor als er pestgedrag ontstaat tussen kinderen die gewoonlijk elkaars vrienden of vriendinnen zijn. Ook vriendjes of vriendinnetjes kunnen immers wel eens uit de bocht vliegen, waardoor plagerij uitmondt in pesterij.
3. Ik kijk hier erg van op. Met deze oneliner geeft het doelwit aan dat hij of zij zich verbaasd over het pestgedrag van de ander. Het is een openingszin voor een (hopelijk) goed gesprek over elkaars grenzen.
4. Jij bent beter dan dit. Deze oneliner kan direct volgen op de vorige, of op zichzelf ingezet worden. Het doelwit geeft ermee aan dat hij hogere verwachtingen heeft van het gedrag van zijn vriendje of vriendinnetje. Het doelwit geeft hiermee zijn of haar grenzen aan. En geeft de pestkop meteen een kans om beter gedrag te vertonen.
Om deze oneliners met succes te kunnen toepassen, moet het doelwit natuurlijk zelf kalm blijven. En met een zekere afstandelijkheid naar de pestsituatie kunnen kijken. Dat is moeilijk, vooral voor kinderen. Toch is die vaardigheid te trainen. Speel maar eens een paar pestsituaties na met je kind, leerling of coachklant. Dan kun je het met elkaar hebben over bijvoorbeeld de signalen die zijn/haar lichaam geeft. En manieren zoeken om op een andere manier naar de pestsituatie te kijken, ook op het moment zelf.
Combineren met andere kwartetten
De oneliners uit dit kwartet zijn uitstekend te combineren met die uit andere kwartetten. Met het kwartet over Grenzen aangeven kan je kind, leerling of coachklant de pestsituatie stilleggen. Zodat hij of zij daarna de oneliners hierboven kan toepassen. Met het kwartet over Loslaten en doorgaan kan je kind, leerling of coachklant de situatie afronden.
Andere kwartetten die hier kunnen helpen zijn Om tijd vragen (zodat je kind, leerling of coachklant een passende reactie kan kiezen), Om hulp vragen, de eigen Boosheid of Verdriet uiten. En in sommige situaties kunnen de oneliners uit Opkomen voor een ander of Hulp aanbieden heel gepast zijn.
Ons advies: combineer er lekker op los en vind samen met je kind, leerling of coachklant de best passende woorden voor zijn of haar specifieke situatie.
Wil je nog een ander handig hulpmiddel om pesten bespreekbaar te maken met je kind, leerling of coachklant? Dan is onze praatplaat Wie-is-Wie in een Pestsituatie iets voor jou. Kosteloos verkrijgbaar als zelf-printen-poster in onze webshop.
Heb je al die kwartetten al?
Alle kwartetten zijn kosteloos verkrijgbaar als zelf-printen-versie. Download het complete kwartetspel met de oranje knop hieronder. Je krijgt dan meteen de eerste acht kwartetten in je mailbox. En daags daarna alle uitbreidingen, waaronder deze over omgaan met pesterijen. Verder ontvang je dan maandelijks een nieuw kwartet als uitbreiding.
Geen zin om zelf te printen? Er zijn twee kant-en-klare gedrukte versies verkrijgbaar in de webshop, met in totaal zeventien kwartetten.